अघिल्लो महिनामा काठमाडौंमा आपूर्ति गरिएको जार–बोतल पानीमा ‘कोलिफर्म’ नामक ब्याक्टेरिया भेटिएको पुष्टि भएपछि काठमाडौं महानगरपालिकाले कम्पनीलाई कडा कारबाही गरेको छ। महानगरपालिकाले काठमाडौं महानगरपालिका बजार व्यवस्थापन तथा अनुगमन ऐन–२०७७ को दफा १९ र ३० अनुसार कुल २ लाख रुपैयाँ जरिवाना लगाएको छ। साथै, सो कम्पनीसँगको पानी आपूर्तिको सबै सम्झौता रद्द गरिएको छ।
कोलिफर्मको उपस्थितिले मानव वा जनावरका मलमूत्र पिउने पानीमा मिसिएको संकेत गर्छ, जसले झाडापखाला, हैजा, टाइफाइड, जण्डिस तथा अन्य गम्भीर सङ्क्रमक रोगहरूको जोखिम बढाउँछ। विशेषगरी वर्षायाममा पानीका स्रोत खुला रहने र दूषित हुने सम्भावना बढी रहने भएकोले जनस्वास्थ्यमा थप प्रभाव पार्न सक्छ।
💧 गम्भीर जनस्वास्थ्य चुनौती र सुझाव
चिकित्सक डा. दीपक पौडेलका अनुसार, वर्षात सुरु भएपछि खाना तथा पानीखाने रोगका बिरामी ८०% ले खानेपानीजन्य संक्रमणका कारण अस्पताल पुग्ने गर्दछन्। हालै confirmation भएको एक व्यक्तिमा हैजाको सङ्क्रमण पनि भेटिएको छ। मौसम परिवर्तन र दूषित पानीले पेटसम्बन्धी समस्याहरू झनै तीब्र रूपमा फैलिएर बिरामीको संख्यामा दैनिक वृद्धि भइरहेको छ।
जनस्वास्थ्य प्रयोगशालाका सूचना अधिकारी सन्तोष सुवेदीका अनुसार, नेपालमा मुख्य समस्या पानीका स्रोतहरू खुला हुनु र व्यवस्थित रेखदेख नहुनु हो। वर्षातमा फोहोर सतहबाट पानीमा मिस्दा दूषित हुन्छ, र त्यो मानिससम्म पुगेपछि सङ्क्रमण फैलिन्छ। यस्तो स्थितिमा ढल व्यवस्थापन, जलाशयका आसपास सफाइ, र बाँझा पानी छुट्याउने सावधानी नहुँदा जोखिम झनै बढ्छ।
🚰 राबमा पाइने खतराबाट जोगिन उपाय
सुरक्षा विशेषज्ञ तथा सरुवा रोग चिकित्सक डा. शेरबहादुर पुनले सबैलाई सुझाएका छन्:
- जार वा बोतल्मा आएको पानी पनि फिल्टर गरेर अथवा उमालेर मात्र पिउने;
- पानी उमाल्दा ७५–८०°C मा कम्तीमा ५ मिनेट तताउने;
- क्लोरिन, वाटरगार्ड, पीयुषजस्ता रासायनिक पानी शुद्धिकरण विधिहरू अपनाउने;
- शहरी क्षेत्रमा ढल र पानीका पाइपलाई अलग राखेर समस्याको रोकथाम गर्ने।
साथै, दिगो समाधानका लागि जिम्मेवार निकायहरु—जस्तै महानगरपालिका, स्वास्थ्य मन्त्रालय, र पर्यावरण व्यवस्थापन निकायहरू—ले नियमित निरीक्षण, बजार अनुगमन, र जनचेतना अभिवृद्धि कार्यक्रमहरू सञ्चालन गर्नुपर्ने निश्कर्षमा विशेषज्ञहरूले जोड दिएका छन्।
