🧬 १. सबै नवजात शिशुमा जीनोम सिक्वेन्सिङ (ब्रिटेन)
NHS इंग्ल्यान्डले £650 मिलियन लगानी गर्दै, आगामी दशकभित्र सम्पूर्ण नवजात शिशुको DNA सिक्वेन्सिङ गर्ने घोषणा गरेको छ, जसले 200 भन्दा बढी दुर्लभ रोग पहिचान गर्ने उद्देश्य राखेको छ।
यो ‘Generation Study’ योजना अन्तर्गत पहिल्यै 13 अस्पतालमा परीक्षण भइरहेको छ, र अब 40 अस्पतालसम्म विस्तार गर्ने लक्ष्य छ।
यसले मात्र रोग पत्ता लगाएर उपचार सुरु गर्ने होइन, भविष्यवाणी र रोकथाममा आधारित स्वास्थ्य सेवा प्रणाली निर्माण गर्ने सोचलाई अगाडि ल्याएको छ।
🌍 २. युरोप–अमेरिकामा गर्मी लहर र स्वास्थ्य जोखिम
विज्ञानले देखाएको छ—यस्तो जूनमा 32–39°C को गर्मी अब सामान्य बनि सकेको छ, र हालको गर्मीले समयअगाडि नै नर्जा बनाएको छ, ब्रिटेन तथा फ्रान्समा आवश्यक स्वास्थ्य चेतावनी जारी गरिएको छ ।
ब्रिटेनमा अनुमान गरिएको छ कि यस गर्मी लहरले लगभग 600 भन्दा बढी प्रारम्भिक मृत्युमा योगदान पुर्याई सकेको छ।
अत्यधिक गर्मी, विशेष गरी दम रोगी, हृदयरोगी र वृद्धहरुलाई बढी असर गर्ने संकेत भेटिएको छ।
🔬 ३. युद्ध पुर्न–रोग र स्वास्थ्य संरचनामा आक्रमण
WHO ले मध्यपूर्वमा अस्पतालहरु, स्वास्थ्यकर्मी र संरचनामा आक्रमणको कडा आलोचना गरेको छ। यसले त्यहाँको स्वास्थ्य सेवा प्रणाली कमजोर प्रभावमा परेको जनाएको छ ।
स्वास्थ्य संरचनालाई नै लक्षित गर्दै आक्रमण हुँदा, सम्बद्ध समुदायमा जीवन–रक्षासम्बन्धी पहुँच निकै घटेको तथ्य उल्लेखनीय छ।
🔍 विश्व स्वास्थ्यको वर्तमान तस्वीरः
नवजात जीनोमिक् स्वास्थ्य क्रान्ति: NHS को योजना स्वास्थ्य सेवामा ‘रोकथाम पहिलो’ मोड ल्याउनेछ।
गर्मी–स्वास्थ्य संकट: गर्मी लहर मानवीय स्वास्थ्यलाई प्रतिवर्षको चुनौती बनाउँदैछ, विशेष गरी पूर्वनिर्धारित जोखिम समूहमा।
स्वास्थ्य सुरक्षा: द्वन्द्व–क्षेत्रमा स्वास्थ्य संरचनामा भएको विभत्स आक्रमणले मानव अधिकार र मानवीय सेवामा गहिरो प्रश्न खडा गरेको छ।
नेपालको लागि सम्झनासम्म: नयाँ स्वास्थ्य मोडहरू अपनाउने विचार
प्राथमिकता ठोस सुझाव :
जीनोमिक् परीक्षण नार्वेलीवाला प्रारम्भिक स्वास्थ्य टेस्टहरूमा DNA परीक्षण सम्भाव्यताको अध्ययन।
गर्मी–स्वास्थ्य तयारी अत्यधिक गर्मीका बेला स्वास्थ्य चेतावनी, हावा परिमार्जन, वृद्ध र पीडितका लागि विशेष सुरक्षा।
स्वास्थ्य संरक्षित वातावरण युद्धपीडित क्षेत्रमा नेपालस्थित NGOs / कूटनीतिक पहलमार्फत स्वास्थ्य संरचना सुरक्षित गर्न पहल।
📝 निष्कर्ष
विश्व स्वास्थ्यले अहिले “रोकथाम, प्रतिक्रिया र संरक्षित पहुँच” को तीन–स्तम्भीय मोडतर्फ जाँदैछ—DNA क्रान्ति, जलवायु–स्वास्थ्य चुनौती, र द्वन्द्व–क्षेत्रीय स्वास्थ्य सुरक्षा। नेपालको लागि यो मोड अपनाएर स्वास्थ्य प्रणालीलाई थप प्रभावकारी बनाउने अवसर पनि उत्तिकै छ।
